Mass Meeting – Mellieħa – 22nd March 1987

Traditionally having a Nationalist majority amongst its voters, on 22^nd March 1987, Mellieha proudly hosted a colossal Nationalist Party Mass Meeting after a week of political activities that preceded the official opening of its new PN Club – “Dar id-Demokrazija” – “House of Democracy”.

Nationalist Party Leader Eddie Fenech Adami said that as the Socialist Government continued in an unrestrained, dishonest spending spree of public funds in a desperate attempt to attract support, the country’s finances were in ruins.

He cautioned Government officials that they were responsible to ensure that any expenditure was not in breach of the Financial Regulations and the provisions of the Financial Administration and Audit Act.

This irresponsible behaviour, coupled with Government’s decision to delay the elections till the very last day permitted by law, generated uncertainty and scared off quality local and foreign investment that the country was sorely needed.

Fenech Adami said that urgent decisions were also required with regard to major state entities or projects that remained problematic, even though Government had pumped millions into them. These included the Marsaxlokk Harbour Development, the Grain Silo and Malta Drydocks and Shipyards.  These all held potential but required serious attention for their further development rather than the Socialist Government’s half-baked plans.

As it had done during the previous five years, but with greater insistence now that the elections were near, the Nationalist Party was insisting on a clean electoral process with procedures that could be monitored by all parties at all time.

However, free and fair elections also required that law and order prevail at all times, said Fenech Adami as he called on the Police to act in accordance with their sworn duty under the law.

It was somewhat bizarre that earlier that week the police had rightly charged a youth said to have assaulted a police officer while resisting arrest, but that the same Police Force still did nothing to apprehend and charge those responsible for outrageous acts of violence, those who beat up and shot at people with the police by their side. The Police’s failure to act to defend citizens and the law again confirmed that Malta’s democracy was under threat.

The PN Leader concluded saying that the Nationalist Party would continue raising awareness on all issues that were or posed a threat to democracy and rule of law and lead the people to victory.

Political Context

• English
• Malti

Transcript

Ħuti Maltin u Għawdxin.

Kull min iħares bir-reqqa lejn dak li qed jagħmel il-Gvern fil-ftit ġimgħat qabel l-elezzjoni, ma jistax ma jindunax u ma jinkwetax li Karmenu Mifsud Bonnici ddeċieda li jagħmel ħerba mill-pajjiż. Irid jagħmel ħerba mill-pajjiż għax jaf li minn hawn u ftit ġranet oħra se jkun hemm gvern ieħor.

Ħerba mill-pajjiz

U allura, dan il-Gvern irid jagħmel ħerba biex il-gvern il-ġdid isib pajjiż fallut.

Jekk taraw x’qed jiġri tindunaw li l-Gvern m’għandux ħsieb ieħor ħlief li, mhux biss jberbaq flus il-poplu Malti, imma li jħalli l-kaxxa ta’ Malta falluta kif jien żgur li sejrin insibuha ftit ġimgħat oħra.

Ħadu d-deċiżjoni li jtawlu d-data tal-elezjzoni sal-aħħar ġunata li jistgħu.

Irrid infakkar li l-Parlament ilu li spiċċa ħames ġimgħat ilbieraħ.

• Fl-1981 ħames ġimgħat wara li spiċċa l-Parlament kienet diġa saret l-elezzjoni u ħareġ ir-riżultat.
• Din id-darba għandna Prim Ministru aktar irresponsabbli minn ta’ qablu. Għaddew ħames ġimgħat u għadu ma ħabbarx id-data tal-elezzjoni.

Irridu nifhmu, w hu dmir tagħna li nifhmu, li fis-sistema Parlamentari l-gvern tal-ġurnata fl-aġir tiegħu għandu jkun soġġett kontinwament għall-Parlament.

Għalhekk, f’pajjiżi bis-sistema ta’ demokrazija parlamentari, iż-żmien minn mindu jispiċċa l-parlament sakemm jiġi elett parlament ieħor, jkun mill-anqas possibbli. Għax kulħadd jaf li il-gvern mhux biss għandu jkun soġġett kontinwament għall-parlament imma ukoll li meta tersaq elezzjoni bilfors ikun hemm żmien li fih il-pajjiż ma jibqgħux jittieħdu fih id-deċiżjonijiet li jkunu meħtieġa.

Id-dmir ta’ Gvern li jibqa’ fil-poter wara li jxolji l-parlament hu biss li jara li l-amministrazzjoni ordinarja tal-pajjiż ma tieqafx.

Għalhekk, Gvern resposabbli u demokratiku iħoss id-dmir li, fl-interess tal-poplu, ma jħallix jitwal bla bżonn iż-żmien li fih tiġi ppreparata l-elezzjoni.

F’dan il-perjodu ħafna mid-deċiżjonijiet ma jittieħdux, anke minn dawk li jkollhom interess li jinvestu f’pajjiżna jew li jkabbru l-investiment f’pajjiżna.  L-atteġġjament ta’ kulħadd ikun li jistenna biex jara r-riżultat tal-elezzjoni u l-programm li l-Gvern ġdid ikun ser ifassal għall-pajjiż.

Għalhekk, gvern li jtawwal bla bżonn iż-żmien għall-elezzjoni mhux gvern serju u mhux gvern.

Pajjiżna forsi hemm periklu ieħor.

bla dubju ta’ xejn, meta fil-pajjiż hawn din il-polarizzazzjoni kollha, meta fil-pajjiż ġabu qasma bejn biċtejn kbar tal-poplu Malti, hu perikoluż li tħalli l-irjus jisħnu bla bżonn għal żmien twil.

Kull min iħares lejn il-qagħda ta’ pajjiżna llum jasal għall-konklużjoni li dan Gvern irresponsabbli.

Dan Gvern li ċertament ma jistħoqqlux il-vot tal-poplu Malti.

Mbagħad, jekk inħarsu u naraw, mhux biss x’ma għamilx dan il-Gvern meta tawwal iż-żmien bla bżonn, imma anke meta naraw x’inhu jagħmel il-Gvern f’dawn il-ġranet, wieħed aktar jasal għall-konklużjoni li dan il-Gvern ma jistħoqqlux il-fiduċja tal-poplu tagħna.

Kif diġà għidt, jidher ċar li l-Gvern iddeċidew iberbqu flus il-poplu biex mingħalihom fl-aħħar ġimgħat jisirqu lura xi ftit mill-voti li tilfu.

Issa jidher li l-istrateġija tal-Gvern hi li jieħu l-flus ivvutati fil-budget għal din is-sena u juża l-flus li ġew ivvutati suppost għal xi proġetti u l-flus tal-voti kapitali u jonfoqhom qabel iż-żmien.

Qiegħed jonfoqhom mhux fi proġetti li jagħtu x-xogħol permanenti liż-żgħażagħ tagħna, imma qiegħed jisparpaljahom. Qed iberbaq dawn il-flus biex minnhom, minn ġurnata għall-oħra, iħallas il-pagi tal-ħaddiema.

Gvern serju mhux hekk għandu jagħmel!

Gvern serju jieħu ħsieb li l-pagi tal-ħaddiema jkunu f’idejh skond kif ikun iddeċieda l-Parlament u mhux jinqeda b’voti li suppost għandhom jitħaddmu fi proġetti,

Jiġifieri, dawn flus, li ġew ivvutati għal xi proġetti imma dan il-Gvern, flok jagħmel il-proġetti, mingħalih ser jidħaq bil-poplu tagħna għax iberbaqhom fi ftit ġimgħat.

Hawn irrid infakkar li pajjiżna għandu tradizzjoni serja u liġijiet li jikkontrollaw l-infiq tal-gvern. Kien Gvern Nazzjonalista li, fil-bidu tas-snin sittin, kien għamel liġi serja dwar il-kontroll tal-infiq tal-gvern, il-Financial Administration and Audit Act. B’din il- liġi kull sold li jintefaq mill-gvern hu kkontrollat skond il-voti li kienu approvati mill-Parlament.

Kull sold li jintefaq mill-gven irid jingħata rendikont tiegħu u hemm min hu responsabbli għal dan.

Jien m’għandix dubju li, f’dawn il-ġimgħat li għaddew, il-liġijiet tal-pajjiż irmewhom il-baħar anke għal dak li jirrigwarda l-kontroll finanzjarju, il-kontroll tal-infiq tal-gvern.

Infakkar ukoll  li mhux biss hemm il-liġi li tirrendi lil min imur kontra tagħha responsabbli għall-ħela li qiegħed isir imma hemm ukoll il-financial regulations, ir-regolamenti dwar kif inhuma kkontrollati u jintefqu l-flus tal-Gven Malti.

Il-gvern il-ġdid se jitlob rendikont minn dawk kollha li llum qed jabbużaw.

Il-gvern il-ġdid se jitlob rendikont ta’ kif intefqu l-miljuni f’dawn l-aħħar ġimgħat.

Ngħid dan għax bqajna nisimgħu kif hemm flus suppost ivvutati għal capital expenditure, għan-nefqa kapitali straordinarja, vot li fih l-miljuni amministrati mill-Uffiċċju tal-Prim Ministru li qed jintuzaw minn ċertu perit.  Dan il-perit qed jibgħat għall-kuntratturi u jqassam il-kuntratti tal-Lm 50,000, tal-Lm 100,000 u t’aktar, mingħajr ebda kontroll li dan l-infiq hu verament bżonnjuż u fl-interess tal-poplu Malti.

Qed jsir dan kollu mingħajr jew kważi mingħajr ebda kontroll fuq l-ammonti li qed jintefqu.

Nerġa’ ngħid, pajjiżna għandu tradizzjoni serja ta’ amminstrazzjoni finanzjarja u, dak li qed jiġri llum, lejliet l-elezzjoni, huwa xi ħaġa li l-poplu Malti u Għawdxi mhux sejjer jittollerra.

Tħallux min jidħaq bikom

F’dawn il-ftit ġimgħat ta’ qabel l-elezzjoni, l-iskop tal-Gvern huwa wieħed biss: dak li jagħti l-impressjoni li fl-aħħar irnexxielu jikkontrolla l-qagħad fil-pajjiż.

Lil dawk iż-żgħżażagħ li qed jiġu offruti postijiet tax-xogħol bil-mijiet u bl-eluf lejliet l-elezzjoni ngħidilhom: Dan il-Gvern qed jidħaq bikom.

Hemm minnkom li mingħalikom li dak il-post tax-xogħol li tawkom hu permanenti.

Ir-realtà hi li l-pagi tagħkom qed jiġu minn dawn il-flus ivvutati bħala spiża kapitali. Dawn qed jagħtu x-xogħol lill-kuntratturi u l-kuntratturi jagħtu subcontracting lil oħrajn. Il-pagi ta ħafna minn dawn il-ħaddiema qed jiġu mħallsa kull ġimgħa jew kull ħmistax skond kif jiddeċiedi xi ħadd f’xi dipartiment tal-Gvern.

Lil dawn iż-żgħażagħ ngħidilhom: Biex kollkom il-post tax-xogħol tagħkom assigurat irid ikun hemm gvern ġdid, Gvern Nazzjonalista, gvern serju li ma jidħaqx bikom.

irid ikun hemm Gvern li jfehemkom x’inhi s-sitwazzjoni fil-pajjiż u liema hi t-triq li l-pajjiż jrid jerġa’ jaqbad biex ikollu l-progress li tant għandu bżonn.

Jekk wieħed jara x’qed isir f’pajjiżna f’dawn l-aħħar ġimgħat wieħed jinduna li l-Prim Ministru sar li kull min imur ikellmu u jgħidlu li se jagħmel proġett f’Malta u li b’dan il-proġett l-ilma jibda jiżfen, il-Prim Ministru jgħidlu: “Iva, Iva. Tajjeb ħafna.”

Anzi mhux hekk biss!

F’ħafna każi jibagħtulu xi ittra mbagħad hu jaqbad il-pinna u bil-kaligrafija tiegħu jikteb: I approve, I agree – Jien naqbel. Qisu qed jghid:  Tista’ tagħmel dak li trid.

Jien ġew nies għandi li marru għandu wkoll.  Wieħed minnhom qalli: “Veru għandi proġett li rrid nagħmlu Malta iżda meta mort għand il-Prim Ministru u dan kulma qalli iva, mingħajr ebda domanda, tista’ tgħid, mingħajr ma ra xejn, jien għidt dan mhux Gvern serju. Ma nistax nittratta ma dan il-Gvern li meta jiġi biex jonfoq flus il-poplu ma jagħmilx l-affarijiet bis-serjetà.”

Qed issir ħsara kbira lill-pajjizna

Għandna Prim Ministru li bħalissa, kull min imur għandu, kull min jgħidlu li jrid jagħmel xi ħaġa hawn Malta, dan mill-ewwel jgħidlu iva u jiktiblu hu stess b’idejh, iva tista’ tagħmel li trid.

Fil-verita’ dan juri l-paniku li jinsab fih il-Prim Ministru u sħabu.

Paniku għaliex jafu, aktar minna lkoll, kif il-poplu Malti mhux biss intebaħ, iżda huwa ċert li biex pajjiżna jieħu r-ruħ, biex f’ pajjiżna ikun hawn ix-xogħol, irid ikun hawn gvern ġdid.

Ir-riżultat tal-mod kif dan il-Gvern qed imexxi l-pajjiż f’dawn l-aħħar ġimgħat  se jkun pajjiż fallut.

Pajjiż fallut għax, milli jidher, il-Gvern issa lanqas qed ikollu il-flus għall-pagi ta’ kull xahar biex iħallas lin-nies tiegħu.

Illum il-Gvern sparpalja kull bilanċ ta’ flus li kien hemm u mhux qed jirnexxilu jiġbor flus biżżejjed. Minħabba dan, l-Gvern qed jkollu jiddejjen u jġib il-flus mill-Bank Ċentrali.

Din sitwazzjoni li qed teħżien kuljum.

Din sitwazzjoni li turi għal darb’oħra kemm huma rresponsabbli dawn in-nies.

Huma jafu li sakemm issir l-elezzjoni il-pajjiż ma jistax jibda jerġa’ jieħu l-affarijiet bis-serjetà, b’dana kollu jkomplu jtawlu, ikomplu juru li mhumiex kapaċi jieħdu d-deċiżjoni li jridu jaslu għaliha.

• Dawn iridu jmorru quddiem il-poplu mhux aktar tard mid-9 ta’ Mejju.
• U fid-9 ta’ Mejju l-poplu sejjer jirrispondi.

Il-ħsara li qed issir lill-pajjiż f’dawn l-aħħar xhur hi raġuni oħra għaliex aktar Maltin u Għawdxin se jivvutaw lill-Partit Nazzjonalista.

Il-ħsara qed issir mhux biss mit-tberbiq ta’ flus li qed jagħmlu f’dawn il-ġimgħat.

Il-ħsara qed issir wkoll għax ma jistgħux jittieħdu, u m’għandhomx jittieħdu minn dal-Gvern deċiżjonijiet ta’ importanza kbira.

Deċiżjonijiet importanti

Il-proġett ta’ Marsaxlokk hu proġett kbir li sewa l-miljuni u għad jiswa ħafna miljuni oħra.

Dan proġett li suppost beda fis-snin sittin, għax kien hemm pjanijiet biex jiġi żviluppat fi żmien il-Gvern Nazzjonalista.

Dawn għall-ewwel abbandunawh għalkollox, tant li meta għamlu Pjan ta’ Żvilupp ta’ Seba’ Snin (1973 -1980) ma qalu xejn fuq il-proġett ta’ Marsaxlokk.

Mbagħad, fl-1977, ħabbru li kienu lestew l-qafas ta’ kif għandu jsir l-proġett. Dakinhar qalu li l-proġett kien se jiswa madwar Lm44 miljun.

Illum nafu li s’issa diġà ntefqu aktar minn 80 miljun lira u li dawn qed jgħidu li sakemm jitlesta, il-proġett aktarx li jqum aktar minn Lm120 miljun.

Diġa għaddew 10 snin minn mindu ħabbru l-proġett li suppost bdew x-xogħol fuqu ftit wara.

Suppost li x-xogħol s’issa kważi lest kollu.

Minflok ix-xogħol għadu ħafna ’l bogħod milli jitlesta.

Għalhekk, dak li nistgħu ngħidu sal-lum hu li f’Marsaxlokk intefqu l-miljuni kbar, iktar LM 80 miljun u s’issa dan il-Gvern verament għadu ma ħasibx u ma jafx kif ser iħaddem proġett kbir bħal dan.

Hemm bżonn li ċerti deċiżjonijiet jittieħdu illum qabel għada.

Jrid ikun il-gvern il-ġdid li, bil-ħsieb u bil-għaqal, jara kif dan il-proġett ta’ Marsaxlokk, minflok flus mormija fil-concrete li ntefa’ l-baħar, ikun mezz li bih il-poplu Malti jkun jista’ jaqla’ l-flus għall-għixien tiegħu.

Għalhekk,

• meta jaħlu tliet xhur ta’ xejn biex mingħalihom jiksbu l-voti,
• meta jaħlu tliet xhur biex iberbqu l-flus,
• meta jaħlu tliet xhur kontra l-interess tal-poplu,
• bilfors li l-poplu aktar jikkonvinċi ruħu dwar il-bżonn li jkun hawn gvern ġdid li jista’ jieħu d-deċiżjonijiet importanti li qed jistennew.

L-istess ngħidu għal proġett ieħor li tant ftaħru bih: Is-silo tal-qamħ.

• Ftaħru li bnew silo modern, u veru li l-makkinarju li hemm huwa modern.
• Ftaħru meta qalulna li x-xogħol kien lest.
• Ftaħru meta qalulna li daħal l-ewwel vapur
• Imma, għandu jkun, ma daħal ebda vapur ieħor.

Hemm bżonn li jkunm hemm gvern serju li bil-għaqal jara x’inhuma l-aħjar interessi tal-poplu Malti biex dawk il-miljuni li ntefqu hemmhekk ma jkunux mormija iżda jkunu miljuni li jagħtu x-xogħol, li jagħtu l-qligħ lill-poplu tagħna.

Hemm ħafna deċiżjonijiet oħra importanti li qed jistennew lill-gvern il-ġdid.

Għandna t-Tarzna l-Qadima u t-Tarzna l-Ġdida.

Il-Partit Nazzjonalista dejjem emmen, u wera bil-fatti, li għandu fiduċja fil-ħaddiema tat-Tarzna.

Il-Partit Nazzjonalista fil-gvern dejjem qal li l-ħaddiema tat-Tarzna huma kapaċi jagħtu ġurnata tax-xogħol tajba u kapaċi jagħmlu d-Dockyard tqum fuq saqajha.

Dan ma seħħx fi żmien Gvern Nazjzonalista minħabba l-indħil politiku tal-General Workers Union. Minkejja dan, Gvern Nazzjonalista baqa’ juri fiduċja fil-ħaddiema tat-Tarzna.

Imma x’inhi s-sitwazzjoni fit-Tarzna l-Qadima u fit-Tarzna l-Ġdida illum?

Nafu li hemm problemi kbar.

Problemi tant kbar li llum, iż-żewġ tarzniet għandhom djun kbar t’aktarx mat-Lm 30 miljun.

Żgur li sa Lulju 1986 iż-żewġ tarzniet kellhom jagħtu lill-banek f’Malta aktar minn Lm 21 miljun.

Naf li l-Bank Ċentrali stess kien ordna lill-banek li ma javvanzawx aktar flus lit-tarzni għaliex ma kienx hemm prospetti li t-Tarzna tibda taqla’ l-flus imma l-Gvern iddeċieda li jordna lill-banek li jkomplu javvanzaw il-flus.

Aħna ngħidu li allaħares it-tarzna ta’ pajjiżna ma terġax tqum fuq saqajha.  Imma, bil-provi, ngħidu li bil-politika tiegħu dal-Gvern kisser it-Tarzna.

flok il-post minn fejn naqilgħu l-flus għall-pajjiż, dal-Gvern għamel it-Tarzna post fejn qed ikollna nippumpjaw il-flus mill-banek ta’ pajjiżna.

Jrid ikun gvern ġdid, gvern għaqli, Gvern Nazzjonalista li, bil-koperazzjoni tal-ħaddiema tat-Tarzna, li jkunu lesti li jagħtu l-aħjar li jafu fl-interess tat-Tarzna u jħallu l-politika partiġjana warajhom, li jerġa’ jpoġġi lit-Tarzna fuq saqajha.

Id-dewmien f’deċiżjonijiet hekk importanti qed iġib ħsara kbira lill-poplu tagħna.

Qed iġib ħsara kbira wkoll għax nafu li f’Malta hawn interess ġdid.

Naffru l-investiment

Għax qorbot l-elezzjoni, u kulħadd jaf li din għandha terġa’ tpoġġi lill-Partit Nazzjonalista fil-Gvern, ħafna kemm f’Malta kif ukoll minn barra qed juru interess ġdid u qawwi f’pajjiżna.

Kontinwament ġejjin nies lejn Malta biex jinvestu f’pajjiżna. Kontinwament dawn jistaqsuna x’se tkun il-politika tal-Partit Nazzjonalista fil-gvern.  Dawn investituri li jinteressahom jiġu hawn biex jiftħu fabbriki jew jagħtu servizzi minn pajjiżna. Iżda ħadd minnhom ma jrid jiddeċidi qabel ma jkun żgur li r-rebħa verament sejra tkun tal-Partit Nazzjonalista.

Dan għaliex il-ħsara li għamel dan il-Gvern fil-qasam tal-investiment f’pajjiżna hija ħsara li tista’ titħassar biss meta l-Partit Nazzjonalista jirbaħ l-elezzjoni li ġejja u jkun jista’ jassigura li

• fil-pajjiż għal darb’oħra ser ikun hawn gvern serju,
• fil-pajjiż għal darb’oħra ser ikun hawn gvern li tista’ tafdah.
• Malta terġa ssir pajjiż li tista’ tafdah, tista’ tiġi fih, tista’ toffri x-xogħol fih.
• Għax ma jkunx hawn aktar gvern li jqarraq bik.
• Għax ma jkunx hawn aktar Gvern li meta jfettillu jidħaq bik.
• Għax ma jkunx hawn aktar Gvern li meta jfettillu jittradik.
• Għax ma jkunx hawn aktar Gvern li meta jfettilu jasal ukoll li jaħtaflek dak li jkun tiegħek.

Hemm bżonn li nifhmu l-ħsara kbira li qed issir f’pajjiżna minħabba l-fatt li l-elezzjoni għadha ma saritx li għad m’għandniex il-gvern il-ġdid.

Kieku dan il-Gvern mexa kif imxew huma stess taħt il-Perit Mintoff ħames snin ilu, kieku llum ir-riżultat tal-elezzjoni diġà ġie mħabbar.

Min iħares b’interess lejn pajjiżna jara mhux biss x’se jkun ir-riżultat tal-elezzjoni imma ukoll kif sejra issir din l-elezzjoni.

Nesiġu Proċess Elettorali nadif

Aħna ilna ħames snin sħaħ ninsistu li hemm bżonn mhux li tinbidel il-liġi, kif sar, sabiex min ikollu l-maġġoranza tal-voti jiggverna.

Imma għidna dejjem ukoll, insistejna u għamilna proposti

• biex il-liġi elettorali tiżgura li l-proċess elettorali kollu jkun nadif
• biex tiżgura li ma jkun hemm ebda dubju fuq l-proċess elettorali f’kull aspett tiegħu.

Għamilna ħames snin nitħaddtu. Għamilna ħames snin nippruvaw inġibu l-bidliet. Għamilna ħames snin li fihom konna wasalna wkoll mal-Perit Mintoff biex naqblu fuq xi affarijiet li kellhom isiru.

Pereżempju, mal-Perit Mintoff konna qbilna li l-Kummissjoni Elettorali flok tkun magħmula minn disgħa min-nies tkun magħmula almenu minn tlettax biex kull kummissarju ikollu l-possibiltà li jikkontrolla direttament hu wieħed mid-distretti elettorali fil-ġranet tal-elezzjoni. Konna qbilna wkoll li f’kull post tal-votazzjoni ikun hemm almenu persuna waħda ta’ fiduċja ta’ kull partit li jikkontesta l-elezzjoni.

Imma huma fil-gvern dan ma riduhx. M’għamluhx. Allavolja kien hemm diġà l-liġi ppreparata, sal-aħħar ġurnata tal-Parlament baqgħu jgħidu li dan ma kienx hemm bżonn isir.

Issa naħseb li, jekk qrajtu x’hemm irrapurtat f’it–Torċa tal-lum li qal Dottor Alfred Sant, il-President tal-Malta Labour Party, dħaqtu kif għamilt jien.

B’ittri kbar fl-ewwel paġna it-Torċa tghid li Sant qal: “Kampanja ta’ intimidazzjoni kontra l-Kummissjoni Elettorali.”

Skond dan, il-Partit Nazzjonalista qiegħed jagħmel kampanja biex ibezza’ l-Kummissjoni Elettorali!

Għandu jkun stenbaħ ilbieraħ dan!

Il-Partit Nazzjonalista ilu aktar minn ħames snin jgħid li tkun min tkun il-Kummissjoni Elettorali hemm bżonn li jidher ċar li l-proċess elettorali kollu jkun nadif.

Aħna jidhrilna li biex il-proċess elettorali jidher li jkun nadif hemm bżonn li f’kull stadju tal-elezzjoni jkun hemm aktar kontroll u aktar superviżjon min-naħa tal-partiti li jikkontestaw l-elezzjoni.

Dan Alfred Sant issa stenbaħ u qal li huma ndunaw li aħna qed nagħmlu din l-intimidazzjoni fuq il-Kummissjoni Elettorali. Qal li allura issa huma talbu li f’kull post tal-votazzjoni jkun hemm tnejn Assistant Commissioners li jkunu ta’ fiduċja tagħhom u naturalment ikun hemm tnejn ta’ fiduċja tagħna.

Lil Alfred Sant aħna ngħidulu; Din issejħilha intimidazzjoni?

Aħna dan ipproponejnieh fil-Parlament b’liġi, mhux issa, imma qabel l-elezzjoni tal-1981.

Jekk dakinhar inthom tal-Partit Laburista ma qbiltux, ma qbiltux għax ridtu timbruljaw.

Illum Alfred Sant stenbaħ u qed jgħid li huma issa jridu li jkollhom żewġ Assistant Commissioners tal-fiduċja tagħhom.

Aħna ngħidlu: Dik it-talba ilna nagħmluha. Issa erġajna għamilnieha lill-Kummissjoni Elettorali u l-Kummissjoni qablet, mhux għax beżżajnieha aħna, imma għax hemm bżonn biex fil-pajjiż nassiguraw li ma jsirux imbrolji waqt il-votazzjoni fil-polling booths.

Aħna nieħdu pjaċir li l-Kummissjoni Elettorali aċċettat dak li għidna aħna.  Issa l-Laburisti wkoll iridu dak li ridna aħna.

Għalhekk, serħu raskom li fl-elezzjoni li ġejja f’kull post tal-votazzjoni sejjer ikun hemm żewġ persuni, mhux nominati minnha imam żewġ persuni li applikaw biex iservu t’Assistant Commissioners u li aħna l-Partit Nazzjonalista lill-Kummisjsoni ngħidluha: Iva dawk aħna għandna fiduċja fihom. Aħna għandna fiduċja li dawk mhu ser iħallu lil ħadd iqarraq waqt il-votazzjoni, f’kull post tal-votazzjoni.

Alfred Sant din isejħilha intimidazzjoni.

Aħna, ngħidulu li din mhux intimidazzjoni, din hija l-kuntrarju,  dan sens komun.

Dan huwa dak li għandu bżonn il-pajjiż. Imma l-Gvern Soċjalista beża’ jagħmel din l-emenda fil-liġi u hu tajjeb li l-Kummissjoni Elettorali aċċettat dan.

Mbagħad, skond it-Torċa Alfred Sant qal li skond hu “l-Kummissjoni Elettorali qed tagħti piż aktar milli mistħoqq lill-fehmiet tal-Partit Nazzjonalista.”

U jien ngħidlu fiex il-Kummissjoni qed tagħti piż akbar milli mistħoqq?

Ċertament fuq il-kwistjoni tal-Assistenti Kummissarji issa qbilna. Huma u aħna assigurati, u xi partiti oħra jekk ikun hemm, li għandhom id-dritt li jkollhom persuni tal-fiduċja tagħhom f’kull polling booth.

Aħna insistejna fuq affarijiet oħra, li l-Kummissjoni qablet magħna.

Pereżempju, insistejna, u issa l-Kummissjoni għarfitna li taqbel, li f’kull post tal-votazzjoni isir iċ-check, jiċċekkjaw, jekk in-numru ta’ voting documents, il-karta li tmur biha biex tista’ tivvota, ikunx jaqbel man-numru ta’ voti li jintefgħu fil-polling booth.

Fl-aħħar elezzjoni dan il-kontroll ma sarx. Aħna insistejna li dan għandu jsir u l-Kummissjoni qalet li din id-darba ser isir u ser isir fil-preżenza ta’ rappreżentanti tal-Partit Nazzjonalista.

Il-Kummissjoni qablet li malli tispiċċa l-votazzjoni f’kull post tal-votazzjoni jingħaddu l-voting documents fil-preżenza tar-rappreżentanti tal-partiti biex naraw li ħadd ma jitfa’ voti hemmhekk kif forsi ġara fl-aħħar elezzjoni meta ma ridux il-kontrolli.

Lil Alfred Sant ngħidulu li qed ninsistu fuq affarijiet oħra li għalihom għad m’għandniex risposta.

• Aħna rridu li jkun hemm kontroll strett fuq l-istampar tal-ballot papers, tal-karti tal-vot.
• Aħna nibqgħu ninsistu li fil-proċess tal-istampar tal-karti tal-vot aħna għandna d-dritt nikkontrollawh wkoll biex ħadd ma jkun jista’ jgħid li xi ħadd stampa xi voti oħra kif forsi ġara fl-imgħoddi.
• Aħna irridu, u għadna ninsistu, li aħna nkunu nistgħu niċċekkjaw il-voting documents li issa tlestew kollha. U l-Kummisjsoni Elettorali qaltilna iva tistgħu tagħmluh u għandna mmorru għada biex dan nagħmluh ukoll.

Alfred Sant jgħid li huma jridu jikkontrollaw l-idendity card, għax qalu li kien hemm xi impjegat li huwa favur il-Partit li għamel xi ħaġa mhux suppost fl-id card.

U aħna ngħidulu: Min ser jiblagħha din?

Aħna nafu li l-uffiċċju elettorali li huwa miżgħud, mimli, partitarji akkaniti tal-Partit Laburista.  Imma lil Alfred Sant ngħidulu: Kull ma trid li jiġi kkontrollat,minn issa ngħidulek li naqblu!

Ejjew aħna wkoll rridu nikkontrollaw l-idendity card.

Hawn , f’isimkom ilkoll,nistaqsih lil Alfred Sant biex meta jitkellem f’xi corner meeting ieħor jgħidilna liema huma d-deċiżjonijiet li ħadet sal-lum il-Kummisjsoni minħabba pressjoni tagħna li mhumiex deċiżjonijiet tajbin u fl-interess tal-poplu biex ikun hawn elezzjoni verament nadifa.

Sant qal ukoll li l-Kummissjoni Elettorali qed tagħti wisq piż lilna. Qal li huma talbu xi affarijiet u l-Kummissjoni għadha ma rrispondietx u tieħu ż-żmien biex tirrispondi,li filwaqt li l-Kummissjoni qed tittratta dak li ngħidu aħna b’urġenza akbar.

Hu semma bhala eżempju li l-Kummissjoni Elettorali dan l-aħħar damet aktar minn tliet ġimgħat biex twieġeb għal talba tagħhom biex jiltaqgħu magħha, imma tat laqgħa lill-Kap tal-Oppożizzjoni mil-lum għal għada meta talab li jaraha.

U tajjeb li nispjegalkom, għax din diġà kitbu fuqha, b’mod partikolari fuq il-ġurnal, jekk tafu bih, Il-Ħelsien. Ma tantx jimxi imma qed joħorġuh kull ġimgħa.

Hemmhekk ukoll qalu li l-Kummissjoni laqgħet talba tiegħi biex niltaqa’ magħha b’urġenza. Veru!

Ftit ġimgħat ilu waslu l-uffiċju tiegħi erba’ karti tal-vot tal-aħħar elezzjoni.  Erba’ karti tal-vot immarkati bil-vot fuqhom u l-erba’ kien hemm miktub fuqhom, kanċellati, ħżiena.

Fil-fatt veru li fi tlieta minnhom kien hemm żball ta’ numru tal-vot ripetut.

Imma f’każ minnhom kien hemm biss in-numru wieħed lil kandidat u ma kienx hemm numri oħra allura ma nafx għaliex ġie kkanċellat.

Forsi għax ħa żball fin-numru wieħed u ried jagħtih lil ħaddieħor?

Malli ġew f’idejja dawn l-erba’ karti tal-vot tal-elezzjoni, ċempilna immedjatamet lill-Kummissjoni Elettorali u tlabtha li ssir laqgħa urġenti, jekk jista’ jkun dakinhar stess, fuq materja ta’ gravità kbira.

Il-gravità hi din: Kien jidher ċar li dawn veru kienu voti ħżiena li kellhom jintefgħu fl-elezzjoni li għaddiet. Issa, skond il-liġi dawk il-voti mħassra suppost kienu f’pakkett issiġillat. Dak il-pakkett issiġillat suppost li kien taħt il-kontroll tal-Kummissjoni Elettorali.

Allura jien qdejt dmiri u mill-ewwel mort għand il-Kummissjoni u għidtilha: Ġew f’idejja dawn l-erba’ voti u rrid spjegazzjoni ta’ kif voti tal-aħħar elezzjoni, li suppost qegħdin għandkom issiġillati, fil-fatt qegħdin f’idejn in-nies.

Il-Kummissjoni spjegawli li huma kienu infurmati li kien hemm break in, li xi ħadd ipprova jidħol  f’post f’Ħal Far fejn huma miżmuma dawn il-karti.

Komplew qaluli “imma aħna ħsibna li xi ħadd kisser ħġieġa u daħal hemm biex jisraq u m’hemmx x’tisraq hemm.”

Jien għidtilhom li mhux m’hemmx x’tisraq hemm. Anżi, hemm min jista’ jkollu interess li jisraq ħafna.

Pereżempju, dan l-aħħar mill-partit l-ieħor smajna ħafna jgħidu li d-darba l-oħra kien hemm eluf, xi 11,000 li ma vvutawx. Qed jgħidu li t-tama tagħhom hi li dawk li ma vvutawx d-darba l-oħra din id-darba jivvutaw lill-partit tagħhom. Għalhekk, seta’ kien hemm interess li min daħal fejn kienu dawn il-karti ried ikun jaf eżatt min huma dawk il-11,000 li ma vvutawx fl-aħħar elezzjoni.

Allura, lill-Kummissjoni għidnilha li mhux biżżejjed tgħidlna li xi ħadd daħal biex jisraq. Aħna irridu nkunu nafu x’għamlet aktar il-Kummissjoni.

X’passi ħadet?

X’investigazzjonijiet għamlet?

Jekk hiex sodisfatta dwar x’hemm misruq u le?

Ngħid dan għax jien naf ukoll li mhux dawn l-erba’ voti biss li nsterqu, imma kien hemm partita voti oħra, voti mħassra jiġru mal-art, f’post li suppost hu taħt il-kontroll tal-Kummissjoni Elettorali.

Lil Alfred Sant jien ngħidlu; Jien għamilt id-dmir tiegħi. Jien mort għand il-Kummissjoni Elettorali b’dawk l-erba’ voti u, ladarba qajjimha fil-pubbliku Dottor Sant, nittama li l-Kummissjoni Elettorali tkun tista’ tagħti spjegazzjoni sħiħa ta’ x’ġara sew, ta’ liema pakketti nfetħu, ta’ x’hemm nieqes u b’mod partikolari jekk minbarra ballot papers u voti kkanċellati nsterqux xi affarijiet oħra wkoll.

Aħna m’għandniex dubju li l-Partit Soċjalista jaf li qegħdin b’għajnejna miftuħa biex nassiguraw lill-poplu tagħna li fl-elezzjoni li ġejja ma jkunx hemm qerq.

Irrid nesprimi s-sodisfazzjon tiegħi li s’issa sar ħafna progress mal-Kummissjoni Elettorali.

Aħna nimxu ta’ rġiel. Meta ġiet biex titwaqqaf il-Kummissjoni Elettorali jien esprimejt id-dubju fuq diversi membri li ġew nominati. Esprimejt dubju li sfortunatament ż-żmien tani raġun għax meta saru d-distretti elettorali ma sarux tajjeb kif suppost. Imma l-irġulija titlob mingħandna li, ladarba dawn ġew nominati fil-Kummissjoni, dawn għandhom ikollhom il-koperazzjoni sħiħa u l-għajnuna tagħna kollha biex huma jwettqu dmirhom skond il-liġijiet tal-pajjiż.

U dak qed nagħmlu mal-Kummissjoni Elettorali. Ngħinuhom bil-koperazzjoni tagħna, bl-argumenti tagħna, biex huma jassiguaw lill-poplu Malti li l-elezzjoni tkun waħda li verament tagħti riżultat ġust.

Irrid ngħid li minbarra li jkun hemm proċess elettorali nadif għalkollox, hemm bżonn ukoll li jiġi żgurat li minn issa sal-elezzjoni, u partikolarment fil-ġranet tal-elezzjoni u l-ġranet tal-għadd tal-voti, fil-pajjiż tinżamm l-ordni. Lill-Kummissjoni Elettorali aħna qed ngħidulha wkoll li huwa dmir tagħha li tassigura din l-ordni.

Alfred Sant qal, u rrappurtawh fil-ġurnal, li huma qed jinsistu li f’Ħal Far ma jkunx hemm xi brigata paramilitari.

• Aħna ngħidulu li aħna qatt ma kellna la paramilitari, la militari u lanqas nies armati bir-revolvers bl-isten gun kif kellkom, u kif għandkom intkom, jiġru mas-saqajn.
• Infakkru, għax forsi ma jafx, li fl-aħħar elezzjoni aħna oġġezzjonajna għal ċerti karattri ta’ nies delinkwenti magħrufa li jkunu preżenti f’Ħal Far u, għalkemm fil-bidu ma ħallewhomx jidħlu, fil-fatt wara ħallewhom jidħlu.
• Din id-darba nerġgħu ninsistu li dawn in-nies magħrufa li jiġru bl-isten guns fil-vans tagħhom, dawn in-nies, li hemm is-suspetti fuqhom li sparaw fuq n-nies u qatlu, ma jkunux ma saqajna.
• Dak li aħna ngħidulu!

Aħna rridu li jkun hawn l-ordni fil-pajjiż għax ma nistgħux ninsew dak li ġara dan l-aħħar.

• Ma nistgħux ninsew li fit-30 ta’ Novembru kien hem sparar fuq in-nies tagħna.
• Ma nistgħux ninsew li fl-1 ta’ Diċembru sparaw fuq il-każin tagħna ta’ Ħal Tarxien.
• Ma nistgħux ninsew lanqas li nhar il-Ġimgħa f’Ħaż-Żabbar waqt li konna għaddejjin bl-aktar mod paċifiku reġa’ kien hemm min spara. Huma giddieba l-Orizzont u It-Torċa li qalu li dak li ntlaqat minn bullet nhar il-Ġimgħa f’Ħaż-Żabbar, ntlaqat minn tir sparat minn Nazzjonalisti.

Jien kont hemm. Dak it-tir ġie sparat fid-direzzjoni tiegħi min-naħa tal-każin tagħhom.

Giddibien! Giddibien! Giddibien!

Nerġa’ ngħid kif għidt ilbieraħ: Konna mexjin lejn il-każin tagħna bil-kwiet, b’pass imgħaġġel biex naslu l-każin. Kif jien, li kont quddiem, wasalt biswit it-triq li tagħti għall-każin tagħhom tefgħu l-fliexken li waqgħu ħdejja u, min-naħa tagħhom stess, sparaw ħames tiri.

Din hi l-verità!

Nerġa’ ngħid, giddieb min kiteb dak li nkiteb fl-Orizzont!

Giddieb min kiteb dak li nkiteb f’It-Torċa illum.

Aħna irridu li jkun hawn, u li tiġi żgurata, l-ordni fil-pajjiż.

• Aħna qatt ma nistgħu ninsew, mhux biss dawk l-inċidenti li semmejt, imma qatt ma nistgħu ninsew il-qtil ta’ Raymond Caruana.
• Aħna qatt ma nistgħu ninsew li f’dawn il-każijiet kollha l-Pulizija sal-lum ma rnexxiela tagħmel xejn.

Illum f’Il-Mument naqraw li lbieraħ billejl tellgħu xi żagħżugħ u l-pulizija akkużawh li ħebb għalihom.

Ma nafx x’għamel.

Aħna ngħidulhom tajjeb li takkużaw nies li jeħduha kontra tagħkom.

Imma li wasalna li takkużaw lin-nies meta jeħduha kontra tagħkom biss u lil dawk li quddiemkom u fil-preżenza tagħkom isawtu u jisparaw fuq nies oħra lil dawk ma takkużawhomx, dan juri verament fliema stat jinsab pajjiżna! Jinstab fi stat ta’ theddida għad-demokrazija!

Għalhekk aħna ħassejna, nifhmu,  persważi u konvinti li hu u kien dmir tagħna tul is-snin li għaddew li ngħidu li, sfortunatament u b’dispjaċir għall-poplu tagħna, f’pajjiżna d-demokrazija kienet u għadha mhedda.

Għalhekk ħadna pajċir ilbieraħ insemmu l-każin ta’ dan il-post Dar id-Demokrazija.

Għax id-demokrazija hija mhedda.

Mhedda, pereżempju, bil-mod kif dan il-Gvern kontinwament, ripetutament, ittratta l-qrati f’pajjiżna. Kif żeblaħhom. Kif neħħa imħallfin minn fuq ix-xogħol li kellhom. Kif m’għamilx imħallfin biex jisimgħu kawżi li għad hemm.

Għad hemm kawża li bdiet fl-1980 fuq il-Blue Sisters li kellha tinstema’ quddiem l-Imħallef Rutter Giappone, Alla jaħfirlu, u li l-Gvern dakinhar neħħa lill-Imħallfin kollha mill-inkarigu tagħhom. U dik il-kawża, sal-lum seba’ snin wara, għadha anqas bdiet tinstema’.

Araw daqsxejn it-theddid għad-demokrazija u ifhmu l-importanza tal-qrati minn dak li ġara dan l-aħħar.

Dan li ġara dan l-aħħar: Kellna tliet każi fejn il-Qorti qalet li kien hemm ksur tad-drittijiet fundamentali.

Qed ngħid għall-każ tal-Perit Cacopardo, għall-każ tal-Perti Censu Galea u il-każ tal-ħaddiem Vassallo Gatt.

Fit-tliet każi l-qorti qalet li kien hemm ksur tad-drittijiet fundamentali tal-bniedem meta dawn telfuhom jew ippruvaw itellfuhom il-post tax-xogħol tagħhom. F’demokrazija l-qrati huma t-tarka u d-difiża finali tad-drittijiet ta’ kull wieħed u waħda minna.

Għalhekk aħna bilfors tkellimna u nibqgħu nitkellmu fuq it-theddid għad-demokrazija f’pajjiżna. Dan it-theddid jispiċċa jekk, minn hawn u ftit ġranet oħra, jkollna elezzjoni li tkun verament ħielsa. Allura żgur li tagħti rebħa lill-Partit Nazzjonalista.

Irrid nispiċċa billi nirringrazzja partikolarment lill-Melliħin talli tawna din l-opportunità meraviljuża ta’ ġimgħa attivitaijiet. Ġimgħa li fiha wrew mhux biss is-saħħa tal-Partit fil-Mellieħa imma wkoll kemm il-Partit tagħna hu mimli ħajja, mimli ħeġġa, mimli entużjażmu.

Nirringrazzja lill-kumitat tas-sezzjoni tagħna, lill-kumitati tan-nisa u taż-żgħażaġħ għax verament għamlu biċċa xogħol kbira, mhux biss ta’ kif irranġaw il-każin imma tal-festi li għamlu tul il-ġimgħa li għaddiet.

Jiddispjaċina nkomplu nsejħulkom, imma dak hu d-dmir tagħna u s-sejħa minn hawn hi biex bħal-lum tmint ijiem niltaqgħu Ħaż-Żabbar għal mass meeting ieħor.

Nirringrazzjakom minn qalbi. Il-preżenza u l-entużjażmu tagħkom huma konferma li l-għajta tagħna hi l-għajta li jħoss il-poplu, dik l-għajta li qed jgħajjat f’qalbu kull Malti: airridu x-xogħol, irridu l-ġustizzja u rridu l-libertà f’pajjiżna.

Grazzi ħafna.